Pola miña banda
debo aclarar, para situar o texto, que no
mes de maio do 2008 Frutos Fernández
González presentou no Instituto O
Ribeiro de Ribadavia, ou sexa o noso
instituto, o seu libro Nomes do
Ribeiro. Ese día ademais de falar sobre
o seu libro e sobre a toponimia do Ribeiro
fixo lectura dun texto que titulou Jeanfrujo e que se recolle
na súa páxina web, texto que copio máis
abaixo.
Ou
moito me equivoco ou entre os alumnos
que están con Jesús Gómez e D. Gerardo Vidal vexo a
Angel, a ezquerda o Larós e a esquerda deste
o Frutos
...
Decir que Frutos
Fernández foi alumno do Instituto Técnico de
Enseñanza Media de Ribadavia, onde fixo o
bacherelato elemental entre os anos 1966 a
1971.
Este é o texto,
ó que únicamente engandín dúas fotografías:
´---o---
JEANFRUJO
Frutos Fernández Glez.
Dibuxo de J. Prada Fondo
Meruéndano do Museo Etnográfico de Ribadavia
A
verdadeira medida da vida é
a lembranza.
Walter Benjamin
Lembro perfectamente a primeira vez que vin a
este Instituto. Era un cálido e luminoso día do mes de xuño do
ano 1966: ¡xa choveu!. Foi o ano que gañou a liga o Aleti,
o de Madrid, o meu equipo. Aquel de Madinabeitia na portería,
con Rivilla, Griffa e Calleja, na defensa; Colo e Glaría na
media; e, Ufarte, Luís, Mendoza, Adelardo e Collar, na
dianteira. Tamén foi o ano do mundial de Inglaterra. Ese verán
viría aquí a Ribadavia, ó Bar Alfonso, no coche dun tío meu do
Brasil, a ver tódolos partidos televisados daquel magnífico
mundial, o de Eusebio, a perla negra de Portugal. España fixera
a súa preparación en Galicia da man do Dr. Balmanya, e na
Coruña, o 23 de xuño dese mesmo ano, a véspera do san Xoán, vin
eu por primeira e única vez en vivo ó equipo nacional. Foi unha
data que non esquecerei mentres viva. Xogara España contra
Uruguai e empatamos a un gol. O de España marcárao o malogrado
Carlos Lapetra, estremo esquerdo daquel Zaragoza inesquecible
dos cinco magníficos: Canario, Santos, Marcelino, Villa e
Lapetra.
Pero, o primeiro día que eu vin a este Instituto
non viña a xogar ningún partido de fútbol, viña facer a proba de
ingreso do antigo bacharelato, unha proba oral e pública
realizada neste salón de actos. Unha proba que me capacitaría
para que eu asistise diariamente a este centro durante cinco
inesquecibles anos. Comigo viñan desde a escola de San Clodio, o
Bardelás, O Tejerindo, O Zocas e o Miluco de Cabo. Don Lucio, o
meu querido mestre, que coma todos os mestres das escolas do
Ribeiro, viñera cos seus alumnos á proba, quedara moi contento
de que os cinco superáramos o exame. Entre aqueles nenos que
ateigaban este salón, perfectos descoñecidos para min nese
momento, estaban moitos que habían de ser grandes amigos meus: O
Meixengo da Arnoia, O Soutullo de Castrelo, O Cesarito de
Quines, O Comunista de Xinzo, O Nicolás da Comadrona, O Chao de
Osebe, O Coello de Carballeda, O Otero de Berán, O Larós de
Leiro…. Multitude de nomes que podería seguir recitando e que
ocupan algún dos arquivos máis indelebles da miña memoria, e iso
a pesar de que a moitos dos que acabo de citar non os vexo desde
hai moitos máis anos ca idade tendes vós. Logo iríanse
incorporando os nomes dos profesores, algúns deles xa meros
nomes na memoria: Don Gerardo de Educación Física e Formación do
Espírito Nacional; Don Guillermo de Xeografía e Historia; A
Orosa de Organografía; Don Manolo de Carpintería; Don José
Benito de Lebosende, hoxe párroco do Carballiño, de relixión;
Don Julio de Agronomía; A Lula de francés; O Cerilla de
electricidade; Don Pepito de forxa; Don José María de Física e
Química; Doña Conchita, a de debuxo.. Don José o de correos e
Don Secundino, de matemáticas; O Burgos e doña Margarita, de
literatura…. Tamén os nomes da nova xeografía se foron
incorporando á miña memoria: A Vichita, San Francisco, A Costa
do Sarralleiro, A Cuenga, A Foz, A Barca, A Fonte da Plata, A
Beronza... A Beronza era o lugar ideal para latar as clases nas
soleadas tardes de primavera. Moitas veces íamos alí,
simplemente para tombarnos na herba e observar a heroica loita
das troitas no seu intento por subir a presa, na busca de augas
máis puras e frías. Outras veces latábamos para ver os
adestramentos do Ribadavia Atlético, no Xestal, e as tardes dos
días de feira, para ir ó cine Río. Boa parte das nosas aventuras
de despois do xantar desenvolvíanse arredor do regato Maquiás,
ou río Beronza.
Río Maquiás. "O lugar das
aventuras de Frutos e outros alumnos". Fotografía S.
Lorenzo (02/03/2009)
Lembro
especialmente o día que, nunha viaxe de descubrimento, seguindo
o curso deste regato río arriba, atopamos un pequeno lugar
abandonado. A aquel pobo descoñecido para nós, que hai pouco
descubrín que tiña por nome verdadeiro o de Maquiás*,
bautizámolo. Puxémoslle un nome que certamente non resulta moi
eufónico, ou o que é o mesmo moi musical, pero creo que foi a
primeira relación seria que eu tiven coa toponimia. O nome que
lle puxemos ó lugariño foi Jeanfrujo. A verdade, agora
soa un pouco raro, pero detrás del tamén hai un significado. Hai
algúns anos descubrín que ese nome que nós inventáramos era un
acrónimo, do grego akros “extremo” e ónoma “nome”
un nome formado por siglas, coma, por exemplo
Coren que, como
sabedes, significa Cooperativas Orensanas, ou ANPIAN, que era o
nome da empresa de autocares que traía ós de Castrelo a
Ribadavia, e que son as iniciais de Antonio Piña Antón, o
fundador da empresa, e por iso o nome non leva –m- antes do –p-.
Río Maquiás moi preto do
Instituto por onde facían as súas "viaxes de
descubrimento" . Fotografía S. Lorenzo (02/03/2009).
Escondía
Jeanfrujo, o nome que nos lle puxemos ó pobo abandonado, as
iniciais dos seus descubridores: Jesús Chao, Antonio
Mateo, Frutos Fernández, aquí presente, e José
Vázquez. Foi un topónimo malogrado Jeanfrujo, pero aí
está na miña memoria, e supoño que tamén na dos meus
compañeiros. Sei que se nalgunha ocasión un deles non me
recoñecese e a miña vida dependese del, bastaríame a min
pronunciar a palabra máxica,
Jeanfrujo,
para que inmediatamente o vello amigo se abrazase a min
emocionado.
É o que teñen os
nomes compartidos na infancia, na adolescencia ou na
mocidade, acompañaranvos toda a vida, e cos anos veredes
como agroman con nova forza. Será cando a idade, xa certa,
vos traia a nostalxia do tempo perdido. Moitas Grazas.
*Díxomo
o meu amigo José
Luis Chao; el ía de
pequeno a ese lugar.
Como agasallo deume
unha copia do debuxo
que figura na
cabeceira do
texto. Está asinado
por un tal J.
Prada. O orixinal,
xunto con outros
debuxos da súa
autoría, está no
fondo Meruéndano do
Museo Etnográfico de
Ribadavia. Suponse
que estes
debuxos foron
realizados entre
finais do XIX e
principios do XX.
|
----------------------------------------------------------------
Ata aquí o
texto íntegro deste relato de Frutos Fernández que repito
tamén se pode ler
na súa páxina web entre outros. Darlle as gracias e emplazalo para que
nos envie máis lembranzas do Instituto, que seguro que as
ten, e por suposto para
que o día 30 de maio deste ano esté con nós na Veronza.
Páxina
persoal de Frutos Fernández.
Saír