Coñecín a Alonso (José Puga Alonso) a principios
dos anos noventa. Pedinlle á miña muller, daquela redactora do
xornal La Región, que mo presentase, pois era eu un seguidor
fiel das súas singulares crónicas. Foi así que unha tarde nos
presentamos alí en Ribadavia, na súa tenda de calzados da rúa
Salgado Moscoso, moi cerca da Fonte da Plata. Apareceu o home:
pequeno, de cara redonda e colorada, e cun sorriso de neno
pillabán que a min me cautivou desde o primeiro momento. De
seguido botoulle a chave ó negocio –os ribeiráns sempre pensamos
que hai cousas moito máis importantes cós negocios-, e
convidounos a un vaso no bar máis próximo. Descubrín entón a
unha persoa sumamente educada e cariñosa, e que, polo xeito de
expresarse, evidenciaba anos de estudo ben aproveitados - máis
tarde souben que foran no Seminario de Tui-, dos que nunca
presumía.
Repetimos aquelas visitas varias veces, aínda que
non tantas coma debéramos. Así fun coñecendo máis ó xa amigo
Alonso. Tiña aquilo que don Albino Núñez chamaba a gracia
ourensá, que, se non se enfada ninguén, direi que ten o seu
estadio superior na gracia das xentes dos vales do viño en xeral
e do Ribeiro en particular. As adegas, as tabernas, as prazas
públicas e incluso as viñas –certos traballos, coma a poda ou a
rodriga, favorecían a parola entre os veciños que andaban na
mesma faena en leiras próximas- foron as aulas seculares onde se
foi forxando esa forma de ser tan característica e da que dan
conta multitude de autores propios e alleos. Pero unha cousa é
ter gracia na taberna, na adega ou na praza do pobo e outra
plasmala nun papel. Escribir un texto que, sen caer na
ridiculez, faga rir ó lector dun xeito saudable é algo que
soamente está ó alcance duns poucos privilexiados, e Alonso era
un deles. Mesturaba a ironía máis fina e o máis san escepticismo
nas proporcións máis axeitadas para elaborar a narración dos
sucesos, aparentemente, máis vulgares. Deste xeito, o feito máis
ordinario acababa converténdose na súa Hispano-Olivetti nun
relato delicioso. Nese relato que, desde o xornal, nos fai
degustar con máis pracer o café da mañá ou no que nos gustaría
escoitar na sobremesa de calquera celebración rodeados dos
amigos máis queridos. Todo iso, creo eu, era o que facía de
Alonso unha persoa entrañable para todos os seus lectores.
Foi unha gran idea de La Región e da Deputación
de Ourense a edición dunha colectánea dos seus artigos,
fermosamente prologada, por certo, por Maribel Outeiriño. Releo
aqueles artigos e confirmo a primeira impresión que me causaran.
Son intemporais, o seu valor está por encima desas
circunstancias. Lense co mesmo agrado agora, ou se cabe con máis,
ca no tempo en que foran elaborados. E iso, coma se de degustar
viños se tratase, é unha proba de calidade que poucos textos
periodísticos resisten.
Nesta miña particular homenaxe a José Puga Alonso
andei buscando un artigo que acompañase a este texto, decidinme
por Reyerta por un garrafón de aguardiente,
pero podería telo feito por moitos outros. O de uso
y decadencia del nombre José, que escribía na
festividade do ano 1981, demostraba a súa afección pola
onomástica e sirve agora para comprobar como cambiaron as cousas
en poucos anos: es difícil topar un hogar en el partido
judicial ribadaviense que no cuente con uno, dos, tres o cuatro
“Josés”... La popularidad del santo varón, pese a todo, está
cayendo en picado... existen ya alarmantes cifras de Ivanes,
Nadias, Cintias, Rominas, Brigites o Mónicas, cuando hace
algunos años estos dos últimos eran sinónimos entre el pueblo, o
de alcahuetería por aquello de la Brígida de Zorrilla, o por de
Santamónica que se decía a las mujeres adultas sin garbo y
feas... Conta no mesmo artigo como un día, sendo neno,
acompañou ó seu pai, José Puga, á taberna de dona Josefa
Domínguez, cando ía a tomar un par de tazas de vino blanco
al que nuestro citado progenitor fue aficionado hasta la hora de
su muerte. Nun momento da reunión tabernaria, un dos
presentes, José Rocha, taxista daquela e defunto na hora da
crónica, exclamou en voz alta: “Carallo, nesta taberna todos
somos Pepes, ata a mesma taberneira”. En efecto, estaban
presentes, ademais dos Pepe Puga, pai e fillo, da taberneira e
do taxista; o fillo maior deste, Pepe; o seu xenro, Pepe Barros
‘O Chiripa’; José ‘O Papuxa’; José ‘O Panarra’; José ‘O Pereixa';
don José ‘O da verbena’; don José ‘O Cristino’ e don José ‘O
Gobernador’ (por ser paraugüeiro). Non sei eu se un deles sería
o que Alonso bautizou, máis tarde, nunha crónica memorable coma
Pepe ‘O tres siglos’, un alcume que gañou o susodito ó cumprir
101 anos, por vivir en tres séculos diferentes (nacera no ano
1899).
Hai títulos tan rechamantes coma aquel que reza
Un concejal premiado con un cerdo, e
que comeza deste xeito: Que el concejal Viñas Martínez es un
afortunado lo saben hasta las tribús del Amazonas... En
Historia de la aviación en Ribadavia, conta
como esta comezaría cando o fillo dun tal Augusto Torres, domiciliado en la calle Vendaval, de esta villa, concibió la
idea del paracaídas nada más ver volar el primer artilugio. Ni
corto ni perezoso, provisto de un paraguas de pulpeiro,
encaramose al tejado del ábside de la iglesia de San Antonio de
esta villa y sin pensárselo dos veces se arrojó al vacio...
En El cementerio municipal, ademais de
falarnos da súa historia e da súa disposición en sucalcos, tan
propia para esta terra, alude a un epitafio desaparecido. Un que
rezaba “Bajo esta fría losa, reposan los restos de mi
inolvidable esposa”. Ocorréraselle a rechamante
conmemoración a un desconsolado e novo viúvo que non tardou nin
un ano en casar de novo. Tiña Alonso unha habilidade especial
para as necrolóxicas, en Falleció el campanero
relataba: nos encontramos con un caso carente de
aristocracia pero igualmente dramático al fallecimiento de un
“Par” francés... Por ser el difunto un ribadaviense vecino
nuestro y por ser él una dignísima réplica de aquel inolvidable
personaje de Alejandro Dumas llamado Quasimodo, que oficiaba
como campanero en la catedral de Nuestra Señora de París... No
era jorobado... pero la naturaleza fue muy poco generosa con
él... vivió honrada pero muy pobremente al lado de sus padres y,
fallecidos ellos, en el Hospital Asilo Nuestra Señora de Los
Ángeles. Nosotros, en nombre de la Ribadavia que tanto le
apreció, deseamos fervientemente que el alma de Pepiño, de 67
años de edad, goce eternamente de todo aquello que la vida le
negó, hermosura incluída. En fin, merecerían os relatos de
Alonso a un director coma Fellini, que recrease esas estampas en
algo así coma unha Amarcord ribadaviense. Mentres iso
non chega, afirmo eu que poucos autores, nin sequera moitos
cheos de premios e cargados de medallas, lograron facerme rir
con tantas ganas coma o conseguiu o amigo Alonso cos seus
textos.
A última vez que vin a Alonso, foi no centro de
ensino onde traballou de bedel os últimos anos. Estaba el feliz
co seu novo traballo, pero aquel día sentimos que non puidera
botarlle a chave ó colexio. Para ir tomar un par de vasos xuntos
ó Evencio. Non era cousa de deixar a nenos e profesores sen
recreo. Aínda que, agora que o penso, o suceso non houbera
estado mal para unha crónica.
Reyerta por un garrafón de aguardiente
(La Región, mayo 1978)
Alonso
El día 29 pasado tres
desconocidos se personaron en una taberna que, en la calle de
Cervantes de esta villa, tienen don Francisco González Tovar y
su esposa doña Vicenta Núñez, donde solicitaron vino. Poco más
tarde, uno de ellos se levantó y rogó a doña Vicenta que le
pasase unos chorizos por la sartén. Mientras ésta cocinaba, su
marido subió al piso, momento que fue aprovechado por uno de
ellos para ausentarse del local.
Más tarde, tras pagar sus consumiciones, los dos individuos
restantes abandonaron también la taberna. Al poco rato, los
propietarios se dieron cuenta de la falta de una garrafa de ocho
litros de aguardiente de hierbas, saliendo en busca de los tres
sospechosos el señor González Tovar y su hijo. Fueron finalmente
localizados en la Plaza Mayor bebiéndose el espirituoso líquido
del garrafón.
Recriminados por el hecho, se llegó a la discusión e incluso al
forcejeo entre el hijo de los propietarios y uno de los
gamberros, cayéndole al primero sus gafas valoradas en 4000
pesetas, las cuales se rompieron en el suelo. A don Francisco
González le fue propinada una patada, pero finalmente la
intervención de la Guardia Civil acabó con los hechos en el
cuartel. Al garrafón en tan breve intervalo de tiempo (sólo unos
minutos) le faltaban ya tres litros de su contenido. Finalmente,
todo (menos las gafas y el garrafón) quedó como al principio, ya
que no fue presentada denuncia del incidente.
Este texto está copiado o pe da letra do
Blog de Frutos Fernández González , JEANFRUJO
Inicio |
Asociación |
Faite socio |
Actividades |
Foro |
Historia |
Lembranzas e outras |
Email | Enlaces
Volver.