O Ribeiro dende O Ceo
Autor das fotografías : Carlos Miguel Menacho García
Plano de situación. de A Franqueirán sacado del Google
Earth.
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
A Franqueirán é un lugar de Ribadavia.
Sobre o topónimo
Ribadavia, resumo o traballo de Frutos
Fernández no seu libro Nomes do Ribeiro (1) "...como é
ben sabido, ven do latín ripa aviae ´ribeira do Avia´. Convén aclarar
que nun principio, como en tódolos ríos, esta denominación correspondía ás
vilas que se atopaban na súa ribeira. Frutos pon como exemplos dúas
citas documentais, unha do ano 966 dun diploma dos Tombos de Sobrado e outra
de 985 doutro de Santiago nos que o topónimo figura como "ripa Avie". "...A partir de
mediados do século XII, comenzamos a ter noticias do Burgo de Ripa Avie.
Eses burgos eran poboamentos onde se asentaban grupos de comerciantes e
artesáns, case sempre cerca dunha fortaleza construida por algún nobre
feudal...A primeira referencia de Burgo de Ribadavia nun fuero
de Fernando II do ano 1164...e nun documento de Oseira do ano
1170...". Poucos anos más tarde entre 1213 e 1271 xa aparece o
nome sin a definición de Burgo. Frutos pon varios exemplos. E conclúe: "...o nome de Ribadavia,
corresponde ó do antiguo Burgo Ripa Avie, que naceu entre
finais do século XI e principios do século XII. A importancia da Vila fixo
que pronto o nome se desprendese da definición de Burgo, feito que sucedeu
en paralelo á formación do nome composto Ripaavie que de seguido
evoluciona a Ribadavia...". Esta forma definitiva comeza a aparecer
de xeito continuado desde principios do século XIII.
No estudo deste topónimo e doutros moitos do Ribeiro,
Frutos Fernández sempre anota os que aparecen na comarca e a frecuencia con
que os atopamos en Galicia, tamén da conta da documentación histórica do
topónimo e das distintas interpretacións do significado. Logo, atendendo
tanto á etimoloxía como a realidade xeográfica e histórica do lugar, emite a
súa opinión ó respecto. Recomendamos o libro, un traballo marabilloso..
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
Lugar: A Franqueirán. Ribadavia (Ourense).
Sobre o topónimo A Franqueirán, di Frutos Fdez.
(1): "...Aínda que non infinitos, como decía Sarmiento, son bastante comúns
este tipo de topónimos..." . Frutos estase a referir a Francos, Francelos,
Franza e Franqueirán que engloba nun estudio que ocupa tres páxinas do seu
libro e que tratarei de resumir. De momento voume limitar únicamente a coller ó
que se refire A Franqueirán:
"...No Ribeiro, dentro da toponimia maior, están Francelos
(Ribadavia) e a Franqueirán (Ribadavia) e na freguesía de Xuvencos (Boborá)
temos Franza...."
"...Franqueira, podería derivar de Frankaria, con
terminación -aria que alude, neste caso, a unha característica da terra
como en Barreira, Pedreira, Costeira, etc. Máis dificil parece a relación
no caso de Franqueirán de Ribadavia que, de non presentar desplazamento do
acento, podería ser un antropónimo, dun antigo posesor Frankilani, nome
bastante común na onomástica galega...
--o--
(1) Sobre a explicación
dos topónimos, resumo ó que escribe Frutos
Fernández González. no seu sensacional libro "Nomes do Ribeiro",
editado polo
Instituto de Estudios Carballiñenses no ano 2007.
Nota: os textos sobre os
topónimos dos lugares deste traballo están sacados do libro citado en (1)
, resumo feito por
Secundino Lorenzo Fdez e supervisado polo autor do libro.
Felicitar a
Frutos Fernández
Glez. polo seu marabilloso traballo e darlle as grazas por todo ó que
aporta O Ribeiro un libro como o seu.
Volver