O Ribeiro dende O Ceo

  Autor das fotografías : Carlos Miguel Menacho García

 

Mapa de situación de Santa Mariña de Esposende. Sacado de Google Earth

Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado de Galicia. Tomo 22.

 

Sobre o topónimo Cenlle,  resumo o traballo de  Frutos Fernández no seu libro Nomes do Ribeiro (1)  "...Outro dos topónimos únicos do Ribeiro...".  Propón dúas hipótesis. "...Parece un antrotopónimo claro. Derivado dun antiguo posesor de nome Caelius, escrito tardiamente Ceelius. O xenitivo, Caelii ou Ceelii, explicaría perfectamente o nome de Cenlle...". A outra hipótese "... Non desbotaría unha posible  relación do nome coa situación xeográfica de Cenlle, xusto no cume do coto que separa os vales do Avia e do Miño. Teño observado cómo bastantes microtopónimos con situaciones semellantes reciben o nome do ´Ceo´. Cenlle aparece en algúns documentos medievais como Caelo  ou villa caelio´. Ó fin e ó cabo Caelius ´do ceo´, é nome que deriva de Caelum ´ceo..."´. Non esquezamos que un dos sete outeiros de Roma era o "collis caelii".

 

 

Lugar: Sta Mariña de Esposende. Cenlle. O Ribeiro (Ourense).

 

Sobre o topónimo Esposende  di Frutos Fdez. (1) "...É un topónimo único dentro do NG. Arredor da nosa antiga *villa de Esposende formáronso dúas freguesías, a de  Santa Mariña de Esposende e a de Santiago de Esposende; o nome reflicte, por tanto unha realidade toponímica anterior á formación dasfreguesías. O linde entre as dúas freguesías marca agora a estrema entre os concellos de Ribadavia e Cenlle. As boas terras de Esposende foron reclamo no pasado para importantes familías fidalgas que consiguiron xenerosos foros neste territorio. Os magníficos pazos de Esposende: O Casardereito, O Pazo das Quintas,...dan testemuña desa época..."

     "...Etimoloxicamente trátase dun antrotopónimo. O nome Esposende deriva dun antigo posesor de nome xermánico Spanosindus. A perda do -n- intervocálico e a transformación do diptongo ao resultante en -o- explican perfectamente a forma actual, a partir do xenitivo Spanosindi. O primeiro documento, entre os que se conservan, referentes a antiga vila, do ano 1076, aínda presenta unha forma intermedia  Spanosendi...". Posteriormente entre 1212 e 1242 perde a -a-  e o final queda Esposende.

 

Igrexa de Sta Mariña de Esposende (Cenlle). O Ribeiro (Ourense).

 Templo románico, construido probablemente a partir do século XII e que tuvo posteriores reformas barrocas no século XVII. Unha igrexa que hai que visitar xa que ten moito, moítisimo que ver. O final é unha pequena xoia do románico no Ribeiro.

Tendes moi boa información sobre esta igrexa neste link.

 

Santa Mariña. Sta. Mariña de Esposende . Cenlle (O Ribeiro-Ourense).

 

Santa Mariña. Sta. Mariña de Esposende . Cenlle (O Ribeiro-Ourense).

 

 

 

Sta. Mariña de Esposende .   Cenlle (O Ribeiro-Ourense).

 

 

 

 

Esposende. O Campo, O Olivar-Santa. Mariña de Esposende .

Cenlle (O Ribeiro-Ourense).

 

Sobre o topónimo O Campo  di Frutos Fdez. (1) "...Campo e Campos teñen a súa orixen no latín campus ´campo, chaira´. Segundo Joaquín Vázquez o emprego de campus co sentido de espacio de terra traballada, en sustitución de ager, agri, é unha innovación románica....O nome  acostuma referirse a terreos chás e fértiles, tamén a prados, e noutras ocasións a espacios de lecer, do que son exemplos os abundantes Campos da Festa..."...."

En canto o topónimo O Olivar di Frutos Fdez. (1) "...Dentro da toponimia maior de Galicia o nomenclator rexistra os seguintes lugares de nome Olivar e Oliveira: O Olivar en Santa Mariña de Esposende (Cenlle), A Oliveira en San Salvador de Arnoia (Arnoia)...". Frutos aporta moitísimos lugares de Galicia onde aparece este nome e a maioría mirando o mar, menos os do Ribeiro claro. "...As formas toponímicas derivadas da oliva dan testemuña deses antigos e afastados tempos nos qe as vides aínda non eran as donas do Ribeiro e compartían paisaxes e traballos con outros cultivos, e entre eles, en lugar destacado, a tenor da pegada toponímica, as oliveiras...".

 

 

 

A Torre - Santa Mariña de Esposende .

Cenlle (O Ribeiro-Ourense).

Sobre o topónimo A Torre,  di Frutos Fdez. (1) "...Máis de cento cincuenta lugares en Galicia levan o nome de A Torre...Torre vén do latín turris-is ´torre´co significado de fortaleza ou mesmo casa grande. Este último significado vén de que estas casas adoitaban ter algunha torre que destacaba pola súa altura sobre o resto da construcción."

 

--o--

 

(1) Sobre a explicación dos topónimos, resumo ó que escribe Frutos Fernández González. no seu sensacional libro "Nomes do Ribeiro", editado polo  Instituto de Estudios Carballiñenses no ano 2007.

 

Nota: os textos sobre os topónimos dos lugares deste traballo están sacados do libro citado en (1) , resumo feito por Secundino Lorenzo Fdez e supervisado polo autor do libro. 

Felicitar a Frutos Fernández Glez. polo seu  marabilloso traballo e darlle as grazas por todo ó que aporta O Ribeiro un libro como o seu.

 

 

 

Volver