O Ribeiro dende O Ceo
Autor das fotografías : Carlos Miguel Menacho García
Mapa de situación de San Cristobal (San Cristovo). Sacado
de Google Earth
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
Nel aparece San Cristovo de Regodeigón que é unha freguesía
que pertence a Ribadavia. Tamén se escribe San Cristobo e San Cristobal
(Castelán).
Sobre o topónimo
Ribadavia, resumo o traballo de Frutos
Fernández no seu libro Nomes do Ribeiro (1) "...como é
ben sabido, ven do latín ripa aviae ´ribeira do Avia´. Convén aclarar
que nun principio, como en tódolos ríos, esta denominación correspondía ás
vilas que se atopaban na súa ribeira. Frutos pon como exemplos dúas
citas documentais, unha do ano 966 dun diploma dos Tombos de Sobrado e outra
de 985 doutro de Santiago nos que o topónimo figura como "ripa Avie". "...A partir de
mediados do século XII, comenzamos a ter noticias do Burgo de Ripa Avie.
Eses burgos eran poboamentos onde se asentaban grupos de comerciantes e
artesáns, case sempre cerca dunha fortaleza construida por algún nobre
feudal...A primeira referencia de Burgo de Ribadavia nun fuero
de Fernando II do ano 1164...e nun documento de Oseira do ano
1170...". Poucos anos más tarde entre 1213 e 1271 xa aparece o
nome sin a definición de Burgo. Frutos pon varios exemplos. E conclúe: "...o nome de Ribadavia,
corresponde ó do antiguo Burgo Ripa Avie, que naceu entre
finais do século XI e principios do século XII. A importancia da Vila fixo
que pronto o nome se desprendese da definición de Burgo, feito que sucedeu
en paralelo á formación do nome composto Ripaavie que de seguido
evoluciona a Ribadavia...". Esta forma definitiva comeza a aparecer
de xeito continuado desde principios do século XIII.
No estudo deste topónimo e doutros moitos do Ribeiro,
Frutos Fernández sempre anota os que aparecen na comarca e a frecuencia con
que os atopamos en Galicia, tamén da conta da documentación histórica do
topónimo e das distintas interpretacións do significado. Logo, atendendo
tanto á etimoloxía como a realidade xeográfica e histórica do lugar, emite a
súa opinión ó respecto. Recomendamos o libro, un traballo marabilloso..
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
San Cristovo de Rogodeigón é unha freguesía que pertence a
Ribadavia.
Lugar: San Cristovo de Regodeigón . Ribadavia (Ourense).
Sobre o topónimo San Cristovo,
Frutos remite a Regodeigón polo tanto vou respetar a súa opinión e o seu
traballo, que repito unha vez máis é marabilloso.
Sobre o topónimo Regodeigón, di Frutos Fdez. (1)
"...É outro caso de topónimo único dentro dos rexistrados no NG. Da
nome a freguesía de San Cristobo de Regodeigón (Ribadavia). Pertencía no
antigo réxime á xurisdición de Veiga e Carballeda, señorío do conde de
Ribadavia. Corresponde cun antigo Rego de Eigón por iso tal vez debería de estar
encadrado no anterior apartado (refírese Frutos o anterior no (1) que é o
estudio de O Rego), pero o carácter de Eigón fai que o trate por separado..."
"...A primeira referencia escrita que temos, do ano
1223, resulta moi interesante xa que aclara que, nun principio, San Cristobo
e Eigón eran lugares diferentes: "hereditas iacet inter carreiras quae
vadunt ex sancto Cristopoforo et Biadi et usque ad Eygon..". Parece que
podemos deducir da lectura que Eygon era un término entre San Cristobo e Beade,
fóra do camiño directo que unía ambas vilas, situado polo tanto a carón do
pequeno promontorio que separa a Veigas dos fondais de San Cristobo, tamén
chamados Barxa Longa...". Frutos chega a conclusión con distintas probas de
que se usaron os dous nomes de San Cristobo de Regodeigón e San Cristobo de
Eigón e posteriormente a finais do século XVI xa aparece Regodeigón, nome que
utiliza tamén Madoz. "...A miña interpretación, en base a documentación, é
que foi o lugar de Eigón o que deu o nome a todos estos términos, onde
posteriormente se erixiu a igrexa de San Cristobo, cerca dun rego que estaba nos
términos de Eigón...".
"...Máis dificil resulta de interpretar o dignificado de
Eigón. Bascuas clasifica este nome como hidrónimo, semellante o de moitos
ríos europeos que comenzan por Al-, e que Krahe relaciona coa raíz,
El- Ol-, prerrománica co significado de ´fluir´. Neste grupo dentro do tema
Alav-, está por exemplo o río Alagón, afluente do Tajo, e probablemente Alava.
Explica Bascuas cómo a aparación do hiato de Eigón delataría a perda dunha
consonante, segundo unha secuencia: alavon > alogon >eigon. ..."
NG é o Nomenclator (catálogo de
nomes) de Galicia. Xunta de Galicia.
--o--
(1) Sobre a explicación
dos topónimos, resumo ó que escribe Frutos
Fernández González. no seu sensacional libro "Nomes do Ribeiro",
editado polo
Instituto de Estudios Carballiñenses no ano 2007.
Nota: os textos sobre os
topónimos dos lugares deste traballo están sacados do libro citado en (1)
, resumo feito por
Secundino Lorenzo Fdez e supervisado polo autor do libro.
Felicitar a
Frutos Fernández
Glez. polo seu marabilloso traballo e darlle as grazas por todo ó que
aporta O Ribeiro un libro como o seu.
Volver