O Ribeiro dende O Ceo
Autor das fotografías : Carlos Miguel Menacho García
Concello de Leiro. O Ribeiro. Ourense.
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
Sobre o topónimo Leiro, di Frutos Fdez. (1)
"...O lugar de Leiro que pertencía antigamente a freguexía
de de Lebosende, da nome a parroquia de San Pedro de Leiro dende o ano
1956., e o concello de Leiro desde 1836...É un lugar antigo xa figura no
testamento do abade Pelagio do ano 1158...".Sobre a súa etimoloxía
escribe Frutos dúas versións, é decántase pola versión de Bascuas,
que resumo. "...Bascuas defende que Leiro é un celtismo derivado de
*Lar ´terra plana´, detrás tamén do irlandés antigo lar ´terreo´ou
do galés llawr ´chan´. En galego , a través da forma medieval
Laria , teríamos Leira, co mismo significado de ´finca
ou terra plana´... Leiro tería connotacións de tamaño con
respeto a Leira, sería unha leira grande..."
Freguesía de San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense
Parroquia de San Xoán de Orega. Leiro.
O Ribeiro. Ourense.
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia.
Sobre o topónimo Orega di Frutos Fdez. (1)
"...Outro topónimo único dentro dos rexistrados no NG...Forma parte da
transición entre a paisaxe e a cultura do Ribeiro e a de montaña. documentada
desde 1244 coa forma actual debe ter relación etimolóxica coa freguesía de San
Miguel de Orga (Crlanova) ou Orgo do Monte en Poio, segundo ten estudiado E.
Bascuas. Este autor clasifica Orega dentro dos hidrónimos derivados da raiz
indoeuropea *Er
´moverse ´ con moita presencia dos cursos de auga, concretamente
dentro dos de grado pleno Or-, e grado fi Ur, onde estaría tamén
según Bascuas Orcellón. No caso concreto de Orega, derivaría
dunha forma sufixada en -ko, *Oraika. Non parece desacertado
este significado hidronímico para o lugar de Orega , que se caracteriza por
terras de veigas con auga abundante.
Igrexa Parroquial de San Xoán de Orega. Leiro
Coordenadas: 42.36658611, -8.163327778
Altitud: 429 m
San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense.
As Cortes. San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense.
Sobre o topónimo As Cortes di Frutos Fdez. (1)
"...Son topónimos que derivan do latín tardío corte ´ espacio
pechado, sitio para o gando´...".
Orega. San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense.
Orega. San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense.
O Outeiro. San Xoán de Orega. Leiro. O Ribeiro. Ourense.
Sobre o topónimo Outeiro di Frutos Fdez. (1)
"...A etimoloxía de Outeiro vén do latín altarium
de altus ´alto´.
A cadena evolutiva altariu> outario> outeiro, coa forma
definitiva documentada desde principios do século XI ...".
"...De tódolos xeitos, convén ter coidado con significado
de ´alto ´para este topónimo nalgúns lugares do Ribeiro. Por
exemplo en Beade, O Outeiro é o lugar máis baixo de toda a vila.
Como se explica isto?. Uns penedos ó lado das casas axudan a entender o paradoxo:
aquí os penedos tamén son outeiros.
--o--
Nota 1: moitos dos textos sobre os
topónimos dos lugares deste traballo están sacados do libro de Frutos
Fernández González, "Nomes do Ribeiro", editado polo
Instituto de Estudios Carballiñenses no ano 2007. Resumo feito por
Secundino Lorenzo Fdez, e supervisado polo autor do libro.
(1b) Posteriormente, a partires de
xullo de 2023, utilizo o libro
Nomes do Ribeiro editado en xuño de 2023 por Andavira Editora, onde presenta
algúns
vocábulos novos e outros ampliados, aparte un estudio profundo
dos nomes das castas de uvas e doutros vocábulos característicos do Ribeiro. Si
queredes profundizar un pouco sobre esta nova publicación de Frutos Fernández
podedes ver este link.
Nota 2: os textos sobre os
topónimos dos lugares deste traballo están sacados, polo tanto, dos libros citado en (1)
e (1B)
, resumo feito por
Secundino Lorenzo Fdez e supervisado polo autor do libro.
Felicitar a
Frutos Fernández
Glez. polo seu marabilloso traballo e darlle as grazas por todo ó que
aporta O Ribeiro un libro como o seu.
Volver