O Ribeiro dende O Ceo
Autor das fotografías : Carlos Miguel Menacho García
Concello de Punxín. Ourense.
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia. Tomo 23.
Sobre o topónimo Punxín, di Frutos Fdez. (1)
"... É un topónimo único no NG, e de dificil
interpretación. A rareza do mismo e o sufixo -in invítanos pensar
nun antropónimo, nunha zona onde, é bastante común esa terminación: Sanín, Xubín,
Sadurnín, moi próximos. Aparece citado por primeira vez en 1252. Para explicar a
forma documentada cun antropónimo precisariamos un *punginus, no
documentado, que podería facer referencia a un alcume relacionado co verbo
latino pungere ´picar ou punzar ´, co probable significado de ´o
que está sempre a pinchar ´. De tódolos xeitos eu non desbotaría un
Poncinus, de Poncius (<Pontius) que deu Poncio,
Poncini no xenitivo, que podería conducir sen grandes dificultades a
Punxin..."
NG: é o nomenclátor de Galicia. Xunta de Galicia.
Parroquia de San Xoán de Ourantes. Punxín. Ourense.
Mapa copiado do libro DX, Dicionario Xeográfico ilustrado
de Galicia. Tomo 23
Sobre o topónimo Ourantes, di Frutos Fdez. (1)
"...é un topónimo único no NG, pero moitos parecen ter a mesma raíz,
entre eles oural,
documentados por primeira vez como Aural e Aurantes, con
sufixacións -ale e ntes
respectivamente. Pero , sen eliminar a posibilidade de ese significado
relacionado con dourado
ou con ouro, tamén cabe a de relacionalos co latín
aura
´vento ou brisa ´. Neste senso pode resultar interesante lembrar que un dos
lugares da freguesía de Ourantes leva o nome de ventosela. Con esta
interpretación Ourantes podería significar algo así como ´lugares
venteados´,
claro que eso sería ignorando o caracter de etnómino que se lle adoita dar a
sufixación -ntes.
Por iso, no caso de Ourantes , tal vez o mellor sería considerar o
significado máis evidente, algo así como ´os do ouro´,
que podería ter a súa razón de ser na proximidade das explotacións
auríferas, no tempo dos romanos, en Maside e en Laias, das que podían ser
traballadores os habitantes de Ourantes..."
Parroquia de San Xoán de Ourantes. Punxín. Ourense.
Igrexa
Parroquial de San Xoán de Ourantes
Coordenadas: 42°21'33.38"N 8°1'13.15"W
Altitud: 377 m
https://punxin.es/.../igrexa-parroquial-san-xoan-de.../
Igrexa Parroquial de San Xoán de Ourantes
A Eirexa. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Ourantes. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Rubiás. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Sobre o topónimo Rubiás, di Frutos Fdez. (1)
"...Rubiás rexistra unha docena de lugares no NG. Deriva do latín medieval
rubeus, a, um
´vermello´ con sufixo abundancial -alem, aludiendo probablemente á cor rubia
do chan...Podería ser que nos atopásemos diante de derivados do latín
rupes
´rocha ´ presente por exemplo no verbo galego rubir
´subir ´, cos sufixos abundanciais -alem e -ales,
respectivamente, conduciría a Rubiás. Tería o significado de terreos
pedregosos..."
San Tomé. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Sobre o topónimo San Tomé, di Frutos Fdez. (1)
"...Tomé
parece ser nome arameo, viría de thoma
´xemelgo ´, o santo é un dos doce apótolos de Xesús, e coñecido sobre todo
pola súa dúbida, por ser o que precisou ver para crer...Aparece
dentro dos lugares da freguesía de San Xoán de Ourantes no Catastro de
Ensenada...".
Ventosela. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Vilar. San Xoán de Ourantes. Punxín.
Rubiás, San Tomé. San Xoán de Ourantes. Punxín.
--o--
(1) Sobre a explicación
dos topónimos, resumo ó que escribe Frutos
Fernández González. no seu sensacional libro "Nomes do Ribeiro",
editado polo
Instituto de Estudios Carballiñenses no ano 2007.
(1b) Neste caso utiliza o libro
Nomes do Ribeiro editado no 2023 por Andavira Editora, onde presenta moitos
vocábulos correxidos, un deles é Cubilledo , aparte un estudio profundo
dos nomes das castas de uvas e doutros vocábulos característicos do Ribeiro. Si
queredes profundizar un pouco sobre esta nova publicación de Frutos Fernández
podedes ver este link.
Nota: os textos sobre os
topónimos dos lugares deste traballo están sacados do libro citado en (1)
e (1B)
, resumo feito por
Secundino Lorenzo Fdez e supervisado polo autor do libro.
Felicitar a
Frutos Fernández
Glez. polo seu marabilloso traballo e darlle as grazas por todo ó que
aporta O Ribeiro un libro como o seu.
Volver