Aquí tendes a famosa Via Nova dos romanos
ou tamén chamada via XVIII do itinerario Antonino, unha das máis
importantes vias de Galicia xunto coa XIX e XX. Esta vía unía
Bracara Augusta (Braga) e Astúrica Augusta (Astorga) e os seus fins eran simplemente comerciais
(pensai, como exemplo, as minas de ouro que explotaron os
romanos, como por exemplo as Médulas) e
administrativos. Foi rematada no ano 79 d.c. . Tiña 220 millas e 11 mansións.
É a vía que ten máis miliarios e máis pontes
conservadas do mundo. A ponte do Bibei nos Codos de Larouco é
única.
Pois ben, parece ser que este, que
vedes no dibuxo, cientificamente, é o seu trazado polo menos así o firma o profesor
Antonio Rguez. Colmenero. Tamén Santiago Ferrer. A nosa proposta é
recorrer un bon trozo desta vía, concretamente dende un lugar
preto da mansión romana Salaniana ata Aquis Querquensis. Xa sabedes, sobre
todo os de Ribadavia, que sodes peritos neste tema dos romanos, que estos
lugares como o Aquis Originis que o visitaremos ou o Aquis Querquennis
eran lugares de descanso, cambio de cabalos, comidas, etc.
-----------------------------------------------------------------------
Este é o mapa dos lugares por onde camiñaremos:
Esta é a mini-andaina que faremos.
Pararemos na mitade para comer. No Aquis
Lusitanus, un restaurante de Lobios que ben
pudera llamarse así... Pola tarde visitaremos o
Aquis Querquennis.
-------------------------------------------------------------------------------
Comenzo da andaina:
Miliarios da
Via Nova Antonina XVIII Bracara-Asturica. Milla 37
Partimos dos miliarios de Portela de Home. Milla 37 da Via
Antonina. Dicen algúns que este lugar era unha canteira de
miliarios da propia vía. Dende logo hai moitos que opinan así... Outros dicen que
fai anos quitáronse de moitos lugares, os miliarios, e foron depositados neste
lugar.
Non me estrañaría... O lugar merece a pena xa que está bordeado
polo río Caldo e un regatiño que baixa da montaña...
Pola
calzada romana,
reconstruída, faremos varios kms. ata a Corga da Fecha, seguindo
a orela dereita do río Caldo. Hai reconstruida preto dun km.
Corga da
Fecha
Corga da
Fecha, sabedes que en galego corga é un regato
moi pequeno e fecha unha fervenza, á que chegaremos por ese camiño que se ve a dereita. Uns
quedaremos abaixo vendo as pozas e un muíño, e outros subirán ata ver a
corga de frente, ata o montículo e a fervenza que se ve
enfrente. Ollo que nun km pasa de 400 m a 800 m. É unha subida
impresionante, con que fagades 200 metros de subidas chega
dabondo para disfrutar da corga, da paisaxe do lugar e sacar
boas fotografías. Si seguides subindo chegaríades a "cabaniña
do curro" que é unha andaina coñecida da zona,
que podedes facer cando queirades, que non sexa o día 20/10/2012.
Con subir ata onde marca a liña vermella chega dabondo.
A Cabaniña do Curro está moito máis arriba, o
sendeiro que son 29 kms. ata unhas minas...son palabras maiores.
Repito con subir 200 metros chega dabondo. Onde marco co punto
amarelo, ten unha vista extraordinaria da fervenza. Dende logo Andrés e máis eu quedaremos abaixo...
Ollo que o lugar é marabilloso pero hai que andar
con cuidado nas rochas. A cor verde das súas pozas é única e inesquencible.
No verán fórmanse unhas piscinas naturais únicas en Galicia,
parecidas as do río Cerves, en Melón, sin a contaminación da
canteira... Na
data que vamos, seguro que están marabillosas xa que esta semán
chove dabondo...
Demostración evidente de que a cor é incrible.
Tendes varias fotografías na miña web "A vida nos ríos galegos"
http://www.íos-galegos.com no
apartado de "Os ríos son sendeiros".
Parada 2ª da
vía Antonina. Na mansión Aquis Originis. Milla 39
Dende
a fervenza iremos a primeira parada dos romanos nesta vía
Braga-Astorga a Aquis Originis. A milla 39. Trátase. o que hai
á vista, dunha mansión romana, onde hai
termas, onde seguramente tiñan auga quente, hai moitas augas
termais no río Caldo, foi usada de calefación e
un longo etc. Unha parada romana da via Antonina, parada de
cinco estrelas, de luxo, sin
lugar a dúbidas. Nas escavacións atopouse de todo: pezas de
bronce e mármol, moedas romanas, etc. Fálase de que esta vila
casi chegaba o balneario de Lobios, ou sexa era moito máis grande, de
feito na zona atopáronse tellas en moitas leiras que habería que
investigar e que poden formar parte da extensión desta vila.
O lugar estaba de pena a última vez que o visitei.
Esperemos que a Xunta actual fixera algo polo tema...
Comida no
Lusitano de Lobios.
Logo iremos ata lobios, xa que no Balneario de
Lobios está a esperarnos a cuádriga do compañeiro Aparicio para levarnos o
restaurante "O Lusitano", o que eu chamo o "Aquis
Lusitanus"... Ó paso por Vilameá indicarei o sensacional
sendeiro dos "Muiños de Vilameá" e se houbera tempo
subiríamos a "Ermida do Xurés", 685 m a 3,5 km.,
indicando a ruta que sube polas capelas, pasos, ata a
cima... Outra ruta de senderismo interesante. A vista dende alí
do Xurés é impresionante, vese Lindoso, o encoro, Olelas,
Entrimo...si me apurades ata Castro-Leboreiro.
Pola tarde:
Paso pola
presa do encoro das Conchas
Polo camiño lembraremos outra vez a Via Nova, no
encoro das Conchas falaremos un pouco de historia da
inauguración de Franco en 1949 e tamén de Ponte Pedriña.
Cando en 1949 Franco inaugurou o encoro das
Conchas (feita para dar electricidade a Vigo): "un
grupo de veciños da zona desplegou unha pancarta na
que decían "Franco,
el pueblo quiere hablarte", para
queixarse tras malvender as súas terras para a construcción da
presa. Franco no viu a pancarta, por eso eu póñoa diante da
fotografía orixinal, por suposto a cabalo pasado, daquela non
sería capaz, en honor a aqueles veciños que tan mal os
trataron... Foron os primeiros da provincia en pagar, logo
viñeron outros; como os meus veciños do pobo de Alberguería, do
que son fillo adoptivo...
Está claro que os carteis que aparecen os pes de Franco e o
seu séquito é unha montaxe miña. Si observades na fotografía,
hai máis, non se ve nin rastro da pancarta. Eran tempos nos que
a guardia civil e a policia secreta era abondosa o servicio do
reximen...
Esta
ponte quedou a pe de presa...Ponte romano da Via Nova declarado
Monumento Histórico Artístico en a 1944 e asolagado en 1949.
Cousas que pasan...Hai unha lenda desta ponte que podemos
contar, que ten que ver co nome que lle deron "Ponte Pedriña".
Tendes a lenda na miña páxina de ríos no apartado de "os ríos
son lendas", por certo con algunhas moi notables e
interesantes...Esto dos ríos estou a ver que son básicos en
Galicia, o ouro do futuro, e nunca, nunca estuveron tan
abandonados como hoxe...¡Unha mágoa amigos e compañeiros, para
chorar!...
Aquis
Querquennis. Milla 53 da vía Antonina XVIII.
Visitaremos a segunda parada romana na ruta Antonina o
Aquis
Querquennis situado en Portoquintela no encoro das Conchas. Na
milla 53 polo tanto a 14 millas do Aquis Originis. Si o encoro
está cheo, que non é o caso queda asolagado. Hoxe 17/10/2012
está ó 35%. Podemos pasear perfectamente polo seu entorno e si
temos tempos acudir a onde se bañaban os xefes...Si que sei
onde, por suposto...
A fotografía non é miña. O
autor é Ramón Domínguez. Nestas pozas de augas
termais, bañáronse moitos romanos e inda
siguen a bañarse moita xente, que sabe delas...
Trataremos de ver estes
lugares de baño que están a uns 600 m. do campamento
Aquis Querquennis.
Precisamente Querquennis fala dos quercus
que había na zona e tamén dos habitantes da zona os Querquerni.
Nesto das etimoloxías tiña que prefuntar o doctor, o noso
compañeiro Frutos, xa veremos o que opina do tema (pola miña
banda seguindo a Colmenero cambiei Querquenis por Querquennis,
eles dicen que é o máis correcto)....
Estas paradas, na vía romana Antonina, estaban feitas para andar un día e
logo por suposto descansar. Neste caso 14 millas romanas está
bastante ven. (1 milla = 1481 m. Os romanos falan de 1.000 pasos,
pasos completos ou sexa doble, en total aproximadamente o dito).
14 millas equivalen a pouco máis de 20 km. que non estaba
mal, o día...
Aquis
querquennis dende o aire, fotografía sacada do sensacional libro
"Excavaciones arqueológicas en Aquis Querquensis", que
firma Antonio Rguez. Colmenero e Santiago Ferrer Serra como
editores e o grupo arqueolóxico Larouco.
Observar as barbaridades que se fixeron no entorno por exemplo
pasa un camiño pola mitade e outras...
Pequeno resumen para entender de
que vai e algunhas cousas curiosas:
"Os campamentos según
Vegetio deberan facerse en lugares ricos en leña, pastos
e auga, si son permanentes cunha paisaxe salu¡dable e
que ten que elexir o Praefectus castrorum..."
Imprescindible, un
río e unha fonte. Logo distinguía según fora plano,
montaña...etc. Ata cinco casos.
Plano de Aquis Querquennis sacado do libro citado.
escala 1:1000. O lugar máis ou menos son 160 m por 160 m. , un
pouco máis... . Exactamente 25.842 m2 o total. Todo rodeado dunha muralla con foxo.
(Aquí marcado de vermello, pero hipotéticamente nas raias
discontinuas). Os nomes
principais están copiados do libro citado e os comentarios, por
debaixo, son meus, sacados, por suposto, da lectura do libro.
En canto as portas era normal que tuvera catro. Ver o dibuxo do
final. A Porta Decumana debía estar no lugar máis alto, cousa
que non pasou neste campamento. Moitas das estancias tiñan
madeira, como o cuartel xeral, e un sistema de canais e cisternas moi estudiado.
Os barracóns da tropa era de terra o chan ou mezcla de arcilla. A auga
da choiva tamén estaba estudiada meticulosamente. Nos
lugares apareceron varias cisternas onde seguramente acumulaban
auga da choiva. Nos barracóns da tropa aparte das habitacións hai cociñas
e, comprobouse analizando cada estancia, que os soldados tiñan pertencias persoais, aparte da roupa, como adornos, olas de
cociña, vaixelas, etc. Restos que foron aparecendo na
excavación...
Faltan por excavar moitos lugares onde se supón están as
letrinas, os talleres, etc.
Un veciño do lugar, Porto Quintela, en 1990
falaba dun lugar subterraneo, que seguramente chegaría ata o río Limia. Cando eran
nenos metéronse no lugar en varias decenas de metros pero o medo
e o lodo impediulles seguir. A orientación era cara o río Limia.
Convén observar na visita moitas cousas e
intuir moitas outras. Hai de tódolos xeitos moito feito e
escrito. Moitísimas pezas recollidas e catalogadas na
excavación: miliarios, estatuillas, marcas cerámicas, moedas,
armas, obxectos metálicos, restos de cerámica, restos de morteiros, trozos de
vaixelas, trozos de cántaros. cerámica de producción Bracarense,
etc. Está moito feito pero queda moito por facer e teño
entendido que a Xunta non está pola labor. Mal pola xunta, moi
mal, si o noso patrimonio non o cuidamos, non o investigamos,
mal futuro temos...
Dibuxo dun campamento romano tipo,
para que vexades algúns detalles e o que falta por facer, no Aquís
Querquennis...
Faltaba no dibuxo, o hospital, os talleres (para arranxar
ferramenta, armas, , etc) e por supostos as letrinas. Púxeno
daquela maneira... O dibuxo
non se parece o Aquis Querquennis pero da unha idea...
Volver a V-Andaina.